12 lutego, 2024
W obliczu coraz szybciej postępujących zmian klimatycznych, kwestie związane z emisją dwutlenku węgla (CO2) stają się kluczowymi punktami dyskusji w kontekście ochrony środowiska. W tym świetle niezmiernie istotne jest zrozumienie i identyfikacja głównych źródeł emisji dwutlenku węgla, aby móc skutecznie kierować działania zmierzające do redukcji śladu węglowego.
Opierając się na Słowniku Klimatycznym Organizacji Narodów Zjednoczonych, definicja śladu węglowego brzmi następująco: Ślad węglowy to miara emisji gazów cieplarnianych uwalnianych do atmosfery przez konkretną osobę, organizację, produkt lub działalność. Większy ślad węglowy oznacza większą emisję dwutlenku węgla i metanu, a tym samym większy wkład w kryzys klimatyczny. Słownik ten to zbiór kluczowych definicji związanych z tematyką klimatu i powiązanych z nim obszarów, który jest stale aktualizowany i rozwijany w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju.
Ślad węglowy to równocześnie kompleksowe narzędzie oceny, które umożliwia zrozumienie pełnej skali emisji gazów cieplarnianych, związanych z danym produktem, procesem czy usługą. Mierzone są tu wszystkie etapy cyklu życia danego elementu, począwszy od pozyskania surowców, przez produkcję, dystrybucję, aż po samą konsumpcję czy utylizację. W efekcie otrzymujemy jedną, zazwyczaj wyrażoną w ekwiwalentach CO2, wartość, która odzwierciedla wpływ danego elementu na atmosferę. Jednak należy pamiętać, że gazy cieplarniane to nie tylko dwutlenek węgla jak się powszechnie uważa. I choć z uwagi na wielkość jego emisji to właśnie on ma największy udział w powstawaniu globalnego ocieplenia, to obliczając ślad węglowy, należy spojrzeć na temat szerzej. Zgodnie z najpopularniejszą metodologią obliczania, czyli GHG Protocol na efekt cieplarniany wpływają następujące gazy:
Poszczególne gałęzie gospodarki mają różny poziom oddziaływania na klimat – oczywiście w każdym sektorze są przedsiębiorstwa i organizacje o mniejszym, czy większym śladzie węglowym, ale typ działalności ma na to znaczący wpływ.
Jak wiadomo, procesy produkcyjne w przemyśle odgrywają istotną rolę w generowaniu śladu węglowego. Wielu sektorów przemysłowych generuje duże ilości emisji gazów cieplarnianych podczas procesów produkcji. Przemysł chemiczny, metalurgiczny i cementowy są często wymieniane jako sektory o wysokim śladzie węglowym. Wprowadzanie innowacyjnych technologii, takich jak zastosowanie bardziej efektywnych procesów, czy recykling surowców może przyczyniać się do redukcji tych emisji. Ważny jest też wybór materiałów o mniejszym wpływie środowiskowym oraz rozwój produkcji o obiegu zamkniętym. Są to bowiem kluczowe aspekty, które mogą zmniejszyć negatywne skutki produkcji dla klimatu.
Elektrownie, szczególnie te bazujące na paliwach kopalnych, takich jak węgiel czy gaz ziemny, są głównym źródłem emisji dwutlenku węgla na całym świecie. W miarę przechodzenia na odnawialne źródła energii takie jak energia słoneczna czy wiatrowa, możliwe jest zminimalizowanie negatywnego wpływu na klimat. Rozwój technologii magazynowania energii oraz zwiększania efektywności energetycznej stanowią ważny element w procesie ograniczania śladu węglowego sektora energetycznego.
Szeroko rozumiany transport stanowi znaczący czynnik w zakresie globalnej emisji gazów cieplarnianych. Samochody, statki, samoloty i inne środki transportu oparte na spalaniu paliw kopalnych są głównymi sprawcami tego zjawiska. Rozwój pojazdów elektrycznych, poprawa infrastruktury dla transportu publicznego oraz promowanie alternatywnych metod dostaw to kroki, które mogą pomóc w zminimalizowaniu wpływu sektora transportowego na ślad węglowy.
Chociaż emisje związane z rolnictwem są zróżnicowane, to niektóre praktyki, takie jak na przykład produkcja mięsa, generuje istotne ilości gazów cieplarnianych. Procesy hodowlane, które generują duże ilości metanu i dwutlenku azotu, emisje związane z transportem zwierząt oraz metan emitowany przez same zwierzęta to aspekty wymagające uwagi. Ponadto współczesne formy uprawy generują duże emisje dwutlenku azotu, co związane jest z intensywnym stosowaniem nawozów sztucznych zawierających azot w różnych formach chemicznych. Podczas procesu rozkładu tych substancji w glebie dochodzi do uwalniania dwutlenku azotu. Ta forma gazów cieplarnianych ma silny wpływ na przyspieszanie zmian klimatycznych.
Przejście na bardziej zrównoważone metody uprawy, promowanie diet roślinnych oraz, co najważniejsze, ograniczanie marnotrawstwa żywności mogą przyczynić się do obniżenia poziomu śladu węglowego sektora rolniczego.
Negatywny wpływ na klimat mają również procesy przetwórstwa żywności. Zarówno “produkcja żywności” charakteryzuje się wysokim śladem węglowym, jak i wszelkie działania związane z opakowaniami i transportem. Zminimalizować negatywny wpływ przetwórstwa żywności na środowisko mogą takie działania jak:
Procesy utylizacji odpadów, zwłaszcza te związane ze składowaniem odpadów organicznych, mogą generować duże ilości metanu. Aby ograniczyć negatywny wpływ tej działalności na środowisko, konieczna jest efektywna segregacja odpadów, recykling i promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym.
Indywidualne decyzje zakupowe kształtują krajobraz globalnego śladu węglowego. Wybierając produkty z niskim wpływem środowiskowym, konsumenci mogą odegrać kluczową rolę w redukcji emisji gazów cieplarnianych. Ograniczanie zużycia energii to także niezmiernie ważny aspekt wpływu konsumenckiego. Korzystając ze sprzętów o niższym zapotrzebowaniu energetycznym i stawiając na energię elektryczną pochodzącą z odnawialnych źródeł, klienci mogą znacząco zmniejszyć swój wpływ na emisje gazów cieplarnianych. Warto pamiętać, że redukcja konsumpcji mięsa to także ważny krok, ponieważ produkcja mięsa charakteryzuje się wysokim śladem węglowym, zarówno bezpośrednio, jak i poprzez związane z nią procesy logistyczne.
Korzystanie z transportu publicznego, rowerów czy samochodów elektrycznych zamiast tych napędzanych tradycyjnymi silnikami na paliwa kopalne to także forma zmniejszania konsumenckiego śladu węglowego. Co ciekawe, obliczając indywidualny ślad węglowy, warto patrzeć bardzo szeroko. Przykładowo należy pamiętać, że miejsce w klasie VIP w samolocie to większe oddziaływanie na klimat niż to w strefie ekonomicznej – jak to możliwe? W prostych słowach: im większa liczba pasażerów zmieści się do samolotu, tym mniejsza ilość CO2 przypada na jednego z nich. Siedzenia w klasie pierwszej i biznesowej są cięższe i zajmują więcej przestrzeni na pokładzie. W rezultacie ślad węglowy pasażerów podróżujących tymi klasami może być od trzech do dziewięciu razy większy niż u pasażerów korzystających z klasy ekonomicznej. A niestety, jeśli chodzi o transport, to właśnie samoloty mają największy ślad węglowy ze wszystkich jego form.
Niezależnie od tego kto bądź co generuje największy ślad węglowy, najważniejszym działaniem jest podejmowanie szeroko zakrojonych działań zmierzających do jego redukcji. Współczesne wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi wymagają kompleksowego podejścia, w którym nauka, technologia i innowacje odgrywają kluczową rolę. A codzienne decyzje każdego z nas mogą zmieniać świat na lepsze.
